Ευεργέτες του Πλωμαρίου

Ιωάννης Αθανασιάδης
Ήταν ελληνοδιδάσκαλος στο Μεγάλο Ρεύμα της Πόλης και συγγραφέας (1848,1868). Επέστρεψε στη γενέτειρα του, τον Ποταμό, πριν από το 1875, όπου επιδόθηκε σε κοινωνικό έργο αξιόλογο. Υπήρξε μεγάλος ευεργέτης του Αναγνωστηρίου. Επίσης, ανήγειρε το λίαν προσοδοφόρο Αθανασιάδειο καφενείο στην Αγορά του Πλωμαρίου. Το έκτισε για ενίσχυση των σχολείων. Ο Ιωάννης Αθανασιάδης πέθανε στον Ποταμό το 1900 και ενταφιάστηκε στο νεκροταφείο του παρεκκλησίου του Αγίου Παντελεήμονα στο Αμμουδέλι. Το σχολείο αρένων Μεγαλοχωρίου φέρει την επιγραφή «ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΕΙΟΝ 1902». Προφανώς, χτίσθηκε ή συμπληρώθηκε η ανοικοδόμησή του μετά το θάνατο του Ι. Αθανασιάδη από τους πλούσιους συγγενείς του. Ο Τάξης έγραφε το 1909, ότι το Μεγαλοχώρι κέκτηται σχολείον των αρρένων ευρύχωρον δαπάνη τον εκ Πόταμου μακαρίτου Ιωάννου Αθανασιάδου, ανοικοδομηθέν προ τίνων ετών.

Εμμανουήλ Α. Ξυπτεράς
Ο ελληνοδιδάσκαλος αυτός του Πλωμαρίου (1854-1855) ήταν δωρητής οικοπέδου για την ίδρυση της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Διετέλεσε δημογέροντας και επίτροπος της εκκλησίας Αγίου Νικολάου και επιστάτησε για την ίδρυση του Αναγνωστηρίου. Ο Τάξης έγραφε το 1909 ότι ο «λόγιος και φιλόπατρις» Εμμανουήλ Ξυπτεράς ίδρυσε το δημοτικό σχολείο του Ταρσανά και ένα καφενείο και ξενοδοχείο στη θέση Πλάτανος. Όπως γράφει ο Δ. Παπάζογλου, το σχολείο χτίστηκε επί οικοπέδου που δωρήθηκε από τον Κωνσταντίνο Πασγιάνο και θεμελιώθηκε το 1892 αναλώμασι Εμμ. Ξυπτερά και της συμβίας του Παλογούς Λαγουμίδου. Ονομάστηκε δε «Ξυπτεράδειον». Το σχολείο γκρεμίσθηκε το 1962. Ο Εμμ. Ξυπτεράς πέθανε στο Πλωμάρι. Ο χρόνος του θανάτου του δεν μας είναι γνωστός. Ο τάφος του βρίσκεται στο στο νεκροταφείο του παρεκκλησίου του Αγίου Παντελεήμονα στο Αμμουδέλι.

Γεώργιος Μ. Τραγάκης
Ο Τάξης γράφει το 1909, ότι από την περιουσία του Γεωργίου Μ. Τραγάκη οικοδομήθηκε εσχάτως η νέα Αστική Σχολή στον «Ταρσανά». Για τη σχολή αυτή δίνει την πληροφορία ο Δημήτριος Παπάζογλου, πως χτίστηκε το 1908 με δωρεά του Γιώργη Τραγάκη το «Τραγάκειο» σχολείο πλάι στο «Ξυπτεράδειο» και πως λειτουργεί σήμερα σαν Γ δημοτικό σχολείο. Από την περιουσία, επίσης, του Γ. Τραγάκη συνεισέφεραν τα παιδιά του Γεώργιος και Εμμανουήλ, για να χτιστεί ο μεγάλος ναός της Άγιας Παρασκευής Πλωμαρίου.

Αδελφοί Παπαγεωργίου
Οι “Παπαγιώργηδες” ζούσαν στη Σλάτινα της Βλαχίας (Ρουμανίας). Ακολούθως αναλύονται οι πληροφορίες για τα αδέλφια Παπαγεωργίου και την εξέλιξη των επιμέρους οικογενειακών των “κλάδων”. Στους αδελφούς Παπαγεωργίου ανήκε η Παπαγεώργιος Αγορά. Κτίστηκε το 1908-1909. Το πρόσθιο μέρος της (που έβλεπε προς το Αναγνωστήριο Βενιαμίν), είχε στολιστεί επιμελώς με μεγάλο ρολόϊ και με τις προτομές δύο εκ των αδελφών Παπαγεωργίου. Οι προτομές αυτές είναι εκείνες που βλέπουμε στην είσοδο του σημερινού Δημαρχείου. Στην Παπαγεώργιο Αγορά, στον χώρο του παλιού ταχυδρομείου, ήταν η Λέσχη της Δημογεροντίας. Η Παπαγεώργιος Αγορά, αυτό το όμορφο κτίσμα με την αγορά και την ψαραγορά δεν υπάρχει πλέον. Εκτός του κτίσματος της Αγοράς, τα αδέρφια Παπαγεωργίου είχαν στην ιδιοκτησία τους:
– Ελαιοτριβείο (στο κέντρο του Πλωμαρίου, σήμερα κεντρικό σούπερ μάρκετ). Λέγεται ότι στο παζάρι για την αγορά του ελαιοτριβείου και μη γνωρίζοντες ο πωλητές την οικονομική ισχύ των νεοφερμένων αδελφών Παπαγεωργίου, έγιναν κάποια ειρωνικά σχόλια. Τότε οι αδελφοί Παπαγεωργίου αντεπιτίθενται ρωτώντας τους πωλητές σε τι είδους νόμισμα προτιμούν να γίνει η αγορά: Σε λίρες Αγγλίας, σε λουϊζια (γαλλικά χρυσά εικοσάφραγκα) ή σε τουρκικές λίρες (επιδεικνύοντας έτσι την ισχύ τους).
– Πυρηνεγοστάσιο και Σαπωνοποιείο (προς τον Άγιο Ισίδωρο)
– Το ήμισυ άλλου Πυρηνεργοστασίου (το άλλο ήμισυ ήταν ιδιοκτησίας Μελανδινού)
– Κινηματογράφος και Εργοστάσιο Ηλεκτρικής Ενέργειας στο Πλωμάρι. Ο κινηματογράφος πήρε φωτιά το 1915 ή το 1916.
Τα αδέλφια Παπαγεωργίου ήταν οι: Παναγιώτης Παπαγεωγίου, Νικόλαος Παπαγεωργίου, Ιωάννης Παπαγεωργίου, Ζαχαρούλα Παπαγεωργίου, Πηνελόπη Παπαγεωργίου, Περμαθιά Παπαγεωργίου, Σουλτάνα Παπαγεωργίου.

Παναγιώτης Ν. Ρεπάνης
Ο Τάξης γράφει το 1909, ότι ο γιατρός Π. Ρεπάνης με δαπάνη του -κατά μεγάλο μέρος- ανήγειρε ένα εμπορικό κατάστημα δίπλα στο Αθανασιάδειο καφενείο, από τα εισοδήματα του οποίου θεραπεύονταν δωρεάν οι άποροι και ενδεείς.